پيشينه رشته:
قرآن كريم و احاديث منقول از رسول خداصلي الله عليه و آله و اهل بيتعليهم السلام در همه فرق اسلامي به عنوان اصليترين منبع شناخت معارف و آموزههاي ديني شناخته ميشود. مطالعه و بررسي اين منابع از صدر اسلام تا كنون يكي از مهمترين دانشهاي ديني به حساب ميآيد.
تفسير قرآن كريم، جمعآوري و بررسي صحت روايات، تاريخ قرآن كريم و احاديث و... از جمله موضوعاتي است كه همواره مورد مطالعه دانشمندان اسلامي بوده است و سابقهاي به عمر اسلام دارد. لكن اين دانش با تأسيس دانشگاه، براي نخستين بار به صورت رشته دانشگاهي در سال 1313 در دانشكده معقول و منقول (دانشكده الهيات امروزي) دانشگاه تهران تدريس گرديد و امروزه نيز در دانشگاههاي ديگر تدريس ميشود. اين رشته در دانشگاه بيشتر با محوريت بررسيهاي تاريخي و علوم مختلف درحوزه قرآن و حديث شكل گرفته است.
موضوع رشته:
اين رشته در دانشگاه بيشتر با محوريت بررسيهاي تاريخي و علومي شكل گرفته است كه وظيفه آنها بررسي مسائل محتوايي و شكلي حوزه قرآن و حديث است. در اين رشته به موضوعاتي همچون تفسير قرآن كريم، روشهاي فهم قرآن كريم، تاريخ قرآن كريم و احاديث، روشهاي بررسي صحت اسناد روايات و... پرداخته ميشود. اين نوع از بررسيها تأثير مستقيمي در فهم صحيح و برداشتهاي بدون انحراف از منابع ديني دارد. فقها كه وظيفه استنباط احكام الهي از منابع ديني را بر عهده دارند، يكي از مهمترين مصرفكنندگان مستقيم توليدات علمي اين رشته هستند. دفاع علمي و مستند از ساحت دين مبين اسلام، كوشش در جهت كاربردي سازي علوم قرآن و حديث در راستاي پاسخگويي به مسائل روز اجتماعي و تكيه بر مطالعات ميان رشتهاي و تلفيقي و گسترش زمينه پيوند زبانشناسي، انسانشناسي و علوم تربيتي با علوم قرآن و حديث از اهداف اين گروه و رشته علمي است.
دروس، گرايشها و مقاطع تحصيلي رشته:
دوره تحصيلي در رشته علوم قرآن و حديث، به صورت كارشناسي ارشد پيوسته ميباشد كه به صورت پنج سال كارشناسي و دو سال كارشناسي ارشد تعريف شده است. دانشجويان در طول دوره تحصيلي كارشناسي ارشد پيوسته حدود 230 واحد را ميگذرانند.
دانشجويان اين رشته همانند ديگر دانشجويان دانشگاه امام صادقعليهالسلام، علاوه بر دروس تخصصي، حدود 80 واحد دروس در ديگر حوزههاي معارف اسلامي (فقه، اصول فقه، دوره مطالعاتي آثار استاد شهيد مطهري، تفسير و تدبر در قرآن كريم، قواعد و مكالمه زبان عربي، تاريخ اسلام و...) و همچنين زبان انگليسي را در طول تحصيل ميگذرانند.
از جمله دروس تخصصي اين رشته در اين مقطع ميتوان به تاريخ قرآن كريم، تاريخ حديث، تفاسير موضوعي (تفسير اخلاقي، تفسير اجتماعي، تفسير عرفاني، تفسير فلسفي و...) روشهاي تفسيري، معناشناسي، زبانشناسي، انسانشناسي و... اشاره نمود. هر ساله، بخش مهمي از دانشآموختگان اين رشته در مقطع دكتري دانشگاههاي كشور جهت ادامه تحصيل پذيرفته ميشوند.
دانشگاه امام صادقعليهالسلام، در مقطع دكتراي تخصصي رشته علوم قرآن و حديث نيز دانشجو ميپذيرد. دوره دكتري در اين رشته نيز از حيث شرايط تحصيلي مانند دو رشته قبل مي باشد.
كاركردها و توانمندسازيهاي رشته:
دانشگاه امام صادقعليهالسلام كه با رويكردي تلفيقي به توليد دانش مينگرد، بخشي از رشتههاي خود را به عنوان رشته مادر و مبنايي براي تبيين پايههاي اين رويكرد تلفيقي قلمداد ميكند. بر اين اساس برنامههاي اين رشته به گونهاي طراحي شده است كه دانشجويان به صورت دانشگاهي و علمي با قالبها و محتواهاي ديني آشنا شوند و ديگر حوزههاي دانش در دانشگاه و خارج از آن از محصولات اين دانش براي توليدات خود بهره ببرند. بنابراين در اين رشته تلاش ميشود برنامههاي آموزشي به گونهاي سامان يابد كه دانشآموختگان اين دانشگاه بيشتر در حوزههاي پژوهشي و مطالعاتي توانمند گردند.
بر اين اساس از جمله فعاليتهاي علمي امكانپذير توسط دانشآموختگان اين رشته ميتوان به تدريس در دانشگاهها، ورود به عرصههاي فرهنگي و فعاليتهاي پژوهشي در مؤسسات مربوطه اشاره نمود. البته بخشي از دانشآموختگان اين رشته جذب فعاليتهاي اجرايي و فرهنگي نظير مديريت قرآني و ديني نيز ميشوند هرچند اين نوع از فعاليتها در اولويت دانشگاه نيستند.
معرفي گروه علوم قرآن و حديث:
مديريت اين گروه بر عهده آقاي دكتر احمد پاكتچي پژوهشگر برجسته حوزه قرآن و حديث، تاريخ، زبانشناسي و معناشناسي بوده است. در حال حاضر، گروه علوم قرآن و حديث داراي 5 عضو هيأت علمي (متشكل از سه دانشيار و دو استاديار) ميباشد.
منبع: gznisu